İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) hazırladığı “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2022” araştırmasına göre, ülkenin ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunun vergi öncesi dönem kârı 2022’de yüzde 98 artarak 74,7 milyar TL’ye ulaştı.
Bu şirketlerin faaliyet kârı ise yüzde 91 artarak 100,4 milyar liraya çıktı.
Buna karşılık aynı dönemde faaliyet kârlılığı oranı 1,1 puan düşüşle yüzde 12,6’ya geriledi.
Benzer şekilde faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr büyüklüğü de yüzde 90,2’lik artışla 121,1 milyar liraya ulaştı. Bu artışa rağmen FAVÖK kârlılığı oranı 1,4 puan azalarak yüzde 15,2’ye düştü.
Vergi öncesi kâr ve zarar toplamı ise yüzde 98,2 artarak 37,7 milyar liradan 74,7 milyar liraya yükseldi. Ancak satış kârlılığı oranı 0,4 puan düşüşle yüzde 9,8’den yüzde 9,4’e indi.
Tüm bu gelişmeler kârlılık rasyolarında bir önceki yıla göre kısmen daha düşük bir performansa işaret etti.
Buna karşın, İSO İkinci 500’ün istihdamı 2022’de binde 1 artışla 261 bin kişiye ulaştı.
Aynı yılda ödenen toplam maaş ve ücretlerdeki artış ise yüzde 75,9 olarak gerçekleşti. Çalışan başına ücret artışı ise 75,7 oldu.
Kaynak: İSO
SATIŞLARI YÜZDE 105 ARTTI
En büyük ikinci 500 sanayi kuruluşunun üretimden satışları geçen yıl 2021’e göre yüzde 104,8 artarak 694,8 milyar liraya çıktı.
İSO İkinci 500’de diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar 70 milyar lirayken, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar 63,5 milyar lira oldu.
Geçen yıl üretim faaliyeti dışı gelirlerin kârlılığa katkısı bir hayli azaldı.
Üretim faaliyeti dışı gelirlerin dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payı 2021’de yüzde 17,2 iken 2022’de yüzde 8,7’ye geriledi.
Her ne kadar yılların kendine özgü koşulları nedeniyle farklı eğilimler yaşansa da 2022 yılında sanayicinin daha fazla esas faaliyetlerine odaklandığı ve kârını gerçek işinden elde ettiği görüldü.
ENFLASYON VE DÖVİZ KURU ŞİRKETLERE KAZANDIRDI
Küçük ve orta ölçekli kuruluşların performansı açısından önemli sonuçlar ortaya koyan araştırmaya göre, geçen yıl sanayi sektörü başta Rusya-Ukrayna savaşı, yükselen enflasyon, finansal koşullarda sıkılaşma gibi önemli gelişmelerin yaşandığı ve bunlara bağlı olarak yılın ikinci yarısında küresel büyüme ve ticaretin ivme kaybettiği bir ortamda faaliyet gösterdi.
Bu çerçevede İSO İkinci 500 sonuçlarına bakıldığında, 2022’de ikinci 500 şirketin üretimden satışları yüzde 104,8 artarak 694,8 milyar liraya yükseldi. Bu artışta, güçlü iç talep ve ihracat artışının yanı sıra enflasyon ve döviz kurlarındaki yükseliş belirleyici rol oynadı.
İSO İkinci 500’ün üretimden satışlarındaki değişimler, yıl sonu TÜFE enflasyonundan arındırılarak incelendiğinde, 2022’de yüzde 24,7 ile oldukça güçlü bir reel artış yaşandığı görüldü. Ancak bu artış, 2021’deki yüzde 30,4’lük yükselişin altında kaldı.
Reel değişimler hesaplanırken son yıllarda olduğu gibi yine yıl sonu TÜFE enflasyonu kullanıldı. 2022 sonunda TÜFE enflasyonu yüzde 64,27 iken ÜFE enflasyonunun yüzde 97,72 düzeyinde gerçekleşmişti. Bu oran dikkate alındığında üretimden satışlardaki reel artış yüzde 3,6’da kaldı.
İŞTE İSO İKİNCİ 500’ÜN EN BÜYÜK ŞİRKETLERİ
İSO İkinci 500’de geçen yıl ilk sırayı 2 milyar 54 milyon liralık üretimden satışla “Şirikçioğlu İplik” ile “Denim” şirketleri paylaştı. Safa Tarım 2 milyar 51 milyon lirayla ikinci, Erdoğanlar Alüminyum 2 milyar 47 milyon lirayla üçüncü oldu.
İkinci 500 sıralamasına üretimden satışları 2 milyar 54 milyon lira ile 886 milyon lira arasında olan şirketler girebildi. Bu yılki listeye 125 yeni sanayi kuruluşu dahil oldu. Bunlardan 51 tanesi İSO 500’den İSO İkinci 500’e düşen şirketlerden oluştu.
Geçen yıl zayıflayan küresel büyüme dinamiklerine karşın Türkiye’nin ihracatı yüzde 12,9 oranında artarak 254,2 milyar dolara yükselmişti. Aynı yılda İSO İkinci 500’ün ihracatı da yüzde 19,3 artarak 16,1 milyar dolara çıktı ve tarihsel olarak rekor düzeye ulaştı.
İSO İkinci 500’ün ihracat artış hızı, Türkiye ve İSO 500’ün üzerinde gerçekleşti. İkinci 500’ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki payı 0,3 puan artarak yüzde 6,5’e yükseldi.
İSO İkinci 500’de AR-GE yapan kuruluş sayısı, 2021’de en yüksek seviyesine ulaştıktan sonra 2022’de 7 adet azalarak 228’e geriledi. (Kaynak: İSO)
AR-GE YAPAN KURULUŞ SAYISI 228’E GERİLEDİ
İSO İkinci 500’de AR-GE yapan kuruluş sayısı geçen yıl 2021’e oranla 7 adet azalarak 228’e geriledi. AR-GE harcamaları yüzde 111,5 artarak 2,8 milyar liraya yaklaştı.
Şirketlerin istihdamı yüzde 0,1 artışla 261 bin kişiye ulaştı. Aynı yılda ödenen maaş ve ücretlerdeki artış ise yüzde 75,9 olarak gerçekleşti.
İkinci 500’de halka açık kuruluşların sayısı 5 adet azalarak 26’ya geriledi.
Son yıllarda sayısal olarak düşüş göstermesine karşın, İstanbul Sanayi Odası 142 şirketle listede en büyük paya sahip olurken, onu 39’ar kuruluşla Ege Bölgesi Sanayi Odası ve Kocaeli Sanayi Odası, 35 ile Gaziantep, 34 ile Bursa, 16 ile Konya izledi.
FİNANSMAN GİDERLERİ 32,3 MİLYAR TL’YE YÜKSELDİ
İkinci 500’ün finansman giderleri, sanayi kuruluşlarının kârlılıklarında temel belirleyicilerden biri olmayı 2022 yılında da sürdürdü.
İkinci 500’ün finansman giderleri geçen yıl yüzde 60,8 artarak 32,3 milyar liraya yükseldi. Finansman giderlerinin faaliyet kârına oranı 6 puan düşüşle yüzde 32,2’ye geriledi.
Finansman giderlerinin kârlılık üzerindeki baskısının hafiflemesi olumlu bir gelişme olmakla birlikte 2022’deki düşük faiz ortamının yanı sıra kredi kullanımını sıkı şartlara bağlayan düzenlemelerin de burada etkili olduğu görüldü.
Ancak halihazırda faiz ve krediye erişim koşullarının o döneme kıyasla belirgin bir şekilde sıkılaşmış olması, finansman giderlerinin faaliyet karına oranındaki göreceli iyileşmenin sürdürülebilirliğini tartışmalı hale getiriyor.
Firmaların varlık ve kaynak yapısındaki gelişmeler incelendiğinde ikinci 500’ün bilanço büyümesinin yüzde 68,2 olduğu görüldü. Söz konusu veriler, geçmiş yıllardan farklı olarak aktiflerdeki büyümenin borçlanmadan ziyade özkaynak yoluyla finanse edildiğine işaret etti.
MALİ BORÇLAR YÜZDE 38,2 ARTTI
Geçen yıl mali borçlar yüzde 38,2 oranında artarken diğer borçlardaki artış yüzde 61,6 ile daha yüksek gerçekleşti. Böylece mali borçların toplam borçlar içindeki payı yüzde 50,3’e inerken, diğer borçların payı yüzde 49,7’ye yükseldi.
Borçların vadelerine göre gelişiminde ise kısa vadeli mali borçlardaki artış yüzde 70,1 ile uzun vadeli mali borçlardaki yüzde 6,3’lük artışın oldukça üzerinde gerçekleşti. Bu sürecin en somut yansıması, kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payında ortaya çıktı.
2021’in ardından 2022’de de artışını sürdüren bu oran, yüzde 61,5 ile 2008 sonrası dönemin en yüksek düzeyine ulaştı. Bu artışta, negatif faiz ortamının yanı sıra yeni kredi düzenlemelerinin uzun vadeli kredilere erişimi zorlaştırırken kısa vadeli kredi kullanımını özendirmesi etkili oldu.
Sanayicilerin son yıllarda makul bir çözüm bulunmasını beklediği konulardan biri olan devreden KDV İSO İkinci 500 şirketleri için ciddi bir sorun olmayı sürdürdü.
Söz konusu vergi yüzde 72,7 artarak 8,9 milyar liraya yükseldi.